نگاهي جامع با شرايط کاشت درخت فندق
اکثر مردمي که در شهرها ساکن هستند رؤياي داشتن خانه‌اي روستايي و زيبا را دارند. براي اين خانه زيبا و رؤيايي درخت‌هاي زيادي در نظر گرفته مي‌شود. شايد هم شما اکنون اين خانه زيبا را داريد و مي‌خواهيد براي فضاي سبز آن درخت‌هاي با ثمر بکاريد. اگر قصد داريد درختي که زود ميوه بدهد انتخاب کنيد، فندق يکي از آن انتخاب‌ها خواهد بود. در ادامه اين مقاله قصد داريم که شما را با کاشت درخت فندق بيشتر آشنا کنيم.
در نگاه اول واژه درخت فندق، براي اين درختچه هاي کوچک فندق مي‌تواند بزرگ به نظر برسد؛ اما از آنجايي که در بين افراد اين واژه جاافتاده است، ما نيز از واژه درخت براي آن استفاده مي کنيم. نهال فندق نسبتاً سريع رشد مي کند و حدوداً 3 تا 5 سال طول مي‌کشد که اين درخت به بار بنشيند. با توجه به جثه کوچک اين درختچه‌ها درصورتي‌که به‌درستي از آنها مراقبت کنيد حجم قابل‌توجهي فندق به شما مي‌دهد که مي‌توانيد از خوردن آن لذت ببريد.
اين درختان فندق زادگاهي اروپا و آسيا دارد و ارتفاع آن در حالت نرمال 1.5 متر است. ظاهر اين درختان غالباً جمع‌وجور است به همين علت به‌راحتي مي‌توانيد آنها را هرس کنيد. پس اگر فضاي کمي‌براي درختکاري داري. کاشت درختچه فندق پيشنهاد مي‌شود
تکثير فندق :
درخت فندق به روش‌هاي مختلفي قابليت رشد و کاشت دارد. روش‌هاي موجود براي کاشت درخت فندق به شرح زير است:
کاشت و جوانه گيري از بذر (خود فندق)
استفاده و جدا کردن پاجوش‌هاي درخت
روش خوابانيدن
به روش پيوند زدن
همانطور که گفتيم متدهاي گوناگوني براي کاشت فندق وجود دارد. در ادامه به توضيح هرکدام از اين روش‌ها خواهيم پرداخت. بهتر است متناسب با شرايط خود روش مناسب را انتخاب کنيد.
الف- جنسي (با بذر):
تکثير فندق به وسيله بذر مانند اغلب درختان ميوه امکان پذير است. در ازدياد به وسيله بذر با کاشت فندق بلافاصله پس از برداشت همراه با پريکارپ به مقدار زيادي جوانه زني را کاهش مي دهد. حذف پوسته بذر مثل حذف پريکارپ جوانه زني را تا ?? درصد افزايش مي دهد. خواب بذر با يک دوره استراتيفيکاسيون به مدت ? ماه برطرف مي شود. در صورتيکه فندق دير برداشت شود (آخر شهريور) پريکارپ ميوه ها سخت مي شود در اينصورت ابتدا يک دوره استراتيفيکاسيون گرم در ?? درجه سانتي گراد ضروري است و بدنبال آن بذور فندق بايد در معرض يک دوره سرما (? درجه سانتي گراد) قرار گيرند. در ميوه هايي که زود برداشت مي شوند (آخر مرداد) آندوسپرم و جنين اغلب به اندازه کافي رشد نمي کند و جوانه زني اين قبيل بذور بخوبي صورت نمي گيرد. براي از بين بردن خواب بذور فندق اگر آنها را به مدت ? هفته در معرض سرماي ? درجه سانتي گراد قرار داده و سپس به ?? درجه سانتي گراد منتقل شوند اسيد جيبرليک در بذر تجمع يافته و موجب جوانه زني مي شود.
ب- روش تکثير غير جنسي (رويشي) عملي و آسان تر مي باشد :
?- پاجوش : پاجوش ها شاخه هايي هستند که از جوانه هاي نابجاي ريشه به وجود مي آيند و براي تکثير فندق مي توان خاک پاي درخت را کنار زده و اين شاخه ها را جدا نموده و در محل مورد نظر کاشت.
?- خوابانيدن : خوابانيدن فندق به دو صورت خوابانيدن کنده اي و کپه اي صورت مي گيرد و در هر دو روش ابتدا بايد نهالي را که به عنوان پايه مادري انتخاب مي کنيم در سال اول از سطح خاک کف بر نموده و با خاک دادن پاي پاجوش هاي روئيده شده آنها را ريشه دار نموده و در محل اصلي مي کاريم.
?- پيوند : فندق را مي توان مانند ساير درختان ميوه با پيوند زدن ارقام اصلاح شده روي پايه هاي بومي و اصلاح شده تکثير نمود و براي پيوند زدن از انواع پيوند جوانه مي توان استفاده نمود.
اگر در فندق گرده هاي يک رقم با مادگي ارقام ديگر سازگاري داشته باشد سبب باردهي خوبي خواهند گرديد.
ميوه هاي فندق پس از رسيدن بر روي زمين مي ريزند ميوه هايي که به روي زمين مي ريزند در اثر رطوبت خاک تغيير رنگ مي دهند از اين رو براي جلوگيري از آن بايد در اولين فرصت پوست ميوه ها جدا شود.ميوه ها در طول فصل بايد ? تا ? بار جمع آوري شوند. عملکرد درختان فندق بسته به سن و قدمت درخت فاصله کاشت ، عمليات آماده سازي خاک و عوامل ديگر متفاوت است اگر يک هکتار باغ ???? کيلوگرم محصول توليد کند محصول خوبي داشته است عملکرد درختان، بارده از سالي به سال بعد دچار نوسان مي‌گردد.
کاشت درخت فندق به وسيله بذر:
اگر براي برداشت محصول عجله اي نداريد کشت به وسيله بذر مي تواند بسيار اقتصادي باشد. کافي است فندق تازه را پوست بگيريد. آنها را در آب غوطه‌ور کنيد و مغزهايي که در بالاي آب شناور شد دور بيندازيد. بعدازآن مي‌توانيد مغزها را درون دستمال مرطوب نگه‌داريد.
علاوه بر دستمال مرطوب مي‌توانيد آنها را درون خاک گلدان هاي جداگانه بکاريد و منتظر شويد که جوانه سبزرنگ و زيبا از دل بذر سر بزنند و از خاک بيرون بيايند. بعد از جوانه زدن بذرهاي فندق زماني که به ارتفاع حدوداً 25 سانتي رسيدند در ابتداي فصل پاييز آنها را در خاک و به فاصله حدود 4.5 متر بکاريد. عمق مورد نياز براي کاشت اين جوانه ها حدود 8 سانتي متر است. مراقب باشيد براي محافظت از بذرها بايد در زمستان با يک لايه مالچ آنها را بپوشانيد.
تکثير از طريق خوابانيدن گياه
مهمترين روش تکثير اين گياه، خوابانيدن است. توجه کنيد روش خوابانيدن شيوه هاي مختلفي دارد که براي درختان فندق از شيوه خوابانيدن تپه اي استفاده مي شود. يعني مخلوط خاک به شکل تپه اي کوچک بر روي ساقه هاي کوتاه شده گياه مادري قرار مي گيرند تا اين ساقه ها در بين چنين مخلوط خاکي توليد ريشه کنند. در اين روش گياه فندق در طي زمستان که در حال رکود است کف زني مي شود يعني شاخه هاي آن از نزديک سطح زمين قطع مي شوند . اين کار باعث مي شود که با آمدن بهار، شاخه هاي جديدي مجددا و از ريشه هاي گياه رويش کنند. البته عمل کوتاه کردن ساقه ها در بهار نيز انجام مي شود زيرا اگر اجازه دهيم جوانه هاي گل روي اين شاخه ها شکل بگيرند در واقع گياهاني را که قرار است از اين طريق تکثير کنيم ضعيف کرده ايم. همچنين برخي از پرورش دهندگان اجازه مي دهند که از ميانه اين شاخه ها ، يک يا دو شاخه بلند شوند و برگ سار داشته باشند تا در غذا سازي براي ريشه هاي گياه مادري (و نه ريشه هايي که قرار است روي بدنه ساقه ها شکل گيرد) نقش داشته باشند و به اين مسئله کمک بکنند اما مابقي ساقه ها در اين مقطع زماني يعني اوايل بهار مجددا تا نزديکي سطح زمين کوتاه مي شوند. سپس به شاخه تا اوايل تابستان اجازه رشد داده مي شود که در اين زمان شاخه ها به ضخامت حدود 1-0.5 سانتيمتر مي رسند.
تکثير از طريق پيوند زدن
شيوه پيوند يکي ديگر از راه هاي کاشت و پرورش فندق است . يعني پايه از يک نوع و قسمت تاج از نوعي ديگر است. معمولا پايه از انواعي انتخاب مي شود که داراي خصوصيت خوب ريشه دهي و گستراندن ريشه در خاک و همچنين توليد کم پاجوش باشد و ارقامي که داراي خصوصيات و کيفيت بالاي ميوه هستند براي تاج انتخاب مي شوند و روي پايه با استفاده از روش پيوند قرار مي گيرند. از شيوه هاي مختلف پيوند همانند انگليسي، پيوند زبانه اي و يا شکافي به منظور انجام عمل پيوند استفاده مي شود.
کاشت با استفاده از پاجوش
درخت فندق عموماً پر ريشه هستند و گه گاهي پاجوش‌هايي از ريشه به سطح خاک مي‌آيند. براي تکثير درخت فندق شما مي‌توانيد از اين پاجوش‌ها استفاده کنيد. براي اين کار در اواخر پاييز که درخت تازه به خواب‌رفته است اطراف پاجوش را به‌آرامي بکنيد. پاجوش را جدا کنيد و بافاصله 4.5 متري از درخت ديگر بکاريد.
کاشت فندق با استفاده از نهال
شما مي‌توانيد با کاشت نهال فندق درخت هاي زيبا داشته باشيد. براي اين کار در فصل پاييز و زمستان زماني که نهال در خواب است در خاک باغ و باغچه خود بکاريد. دليل کاشت درخت در زمان خواب کاهش استرس گرمايي و کاهش نياز به آبياري است.
براي کاشت نهال فاصله کاشت درخت فندق را 4.5 تا 6 متر اندازه بگيريد. براي کاشت ريشه چاله را به اندازه ارتفاع ريشه بکنيد و عرض حفره بايد به‌اندازه دو برابر عرض ريشه‌ها خاک را بکنيد که هوادهي کافي به خاک اطراف ريشه صورت بگيرد.
کاشت نهال فندق در گلدان چگونه ممکن است؟
همانطور که گفته شد فندق درختي است که ريشه هاي آن رشد بالايي دارند. پس به همين دليل اگر قصد داريد درختچه فندق زيبايي داشته باشيد بايد آن را درون زمين بکاريد. در مراحل اوليه امکان کاشت فندق در گلدان وجود دارد. براي کاشت درخت فندق در گلدان مراحل زير را پيش بگيريد.
- مغز فندق خام را با دقت بي اينکه به آن آسيبي بزنيد از پوست جدا کنيد.
- مغزها را درون دستمال نخي يا کاغذي نم‌دار قرار دهيد و دستمال را در ظرف دردار که تهويه مناسب دارد بگذاريد. (مي‌توانيد در ظرف را سوراخ ريز بکنيد.)
- هرروز محيط و دستمال را مرطوب کنيد.
- بسته به شرايط محيطي حدود يک تا دو هفته زمان مي برد که ريشه‌ها از فندق بيرون بياييد.
- بعد از چند روز که ريشه ها بيرون آمد کم کم جوانه ها و برگ نيز بيرون ميزند.
- بعد از رشد ساقه و برگ جوانه را به خاک منتقل کنيد به صورتي که تمام ريشه در خاک و ساقه و برگ از خاک بيرون باشد.
- بستر خاکي مناسب درخت فندق مي تواند شامل خاک باغچه، مقداري ماسه، خاک سبزي ها، خاک برگ و ترکيب پيت ماس باشد.
- بعدازاين که جوانه شما به 30 سانتيمتر رسيد آن را به خاک باغ يا باغچه منتقل کنيد.
شرايط جوي مناسب
با توجه به اينكه گلدهي وگرده افشاني درختان فندق در فصل زمستان صورت مي گيرد، وجود باد هاي شديد و سرد موجب جلوگيري از گرده افشاني و تلقيح مي گردد. همچنين باد هاي سرد باعث خم شدن تاج درخت و ايجاد سوختگي در سر شاخه هاي جوان و حاشيه برگها مي شود.
بادهاي گرم و خشك نيز در فصل تابستان باعث سوختگي سر شاخه ها و حاشيه برگها مي.گردند. يکي از شرايط کاشت درخت فندق اين است که از كشت فندق در مسير بادهاي سرد و يا گرم و خشك بايد اجتناب نمود و يا اينكه از درختان.باد شكن براي محافظت در برابر باد استفاده نمود .
خاك مورد نياز درخت فندق :
درخت فندق از جمله درختاني است كه عموماً با هر خاكي سازش دارد. اما براي رشد بهتر و توليد ميوه بيشتر نياز به خاكي دارد كه نيمه عميق تا عميق ( بيش از ?? سانتيمتر )باشد و قدرت جذب آب بيشتري داشته باشد. مانند : خاكهاي رسوبي ، رسي و شني ورسوبي و شني يا خاكهايي كه به اندازه كافي رس داشته باشند . خاكهاي سبك ، يعني شني و رسي كه قابليت نفوذ آب در آنها به خوبي وجود داشته باشد . خاكهاي قليايي با PH مختلف كه با آنها سازش نسبي دارد . خاكهاي اسيدي با PH حدود ? كه سازش فندق در چنين خاكهايي بهتر از زمينهايي است كه PH آنها از ??? به بالا باشد . با آنكه ميزان آهك فعال در خاك چندان ربطي با PH ندارد و درخت فندق بيش از هر درخت ميوه ا ي با آن سازش دارد ،با اين حال آزمايشهاي انجام شده نشان داده است كه باغ هاي فندق نبايد در زمينهاي احداث شوند كه ميزان آهك فعال آنها از ?? درصد بيشتر باشد و چون ريشه درخت فندق به خفگي در خاك نيز حساسيت دارد، لذا كاشت آن در اراضي فاقد زهكشي مرطوب، فشرده، رسي، سنگين و غير قابل نفوذ، يا در خاكهايي كه پس از بارندگي آب خيز باشند، توصيه نمي شود.
آبياري فندق :
يکي از اساسي ترين نياز براي درخت فندق وجود اسيد آبسيسيک کافي در اطراف ريشه ها و وجود رطوبت کافي (رطوبت نسبي حداقل ?? درصد) در محيط اطراف درخت است زيرا ريشه هاي سطحي و برگهاي پهني دارد مناطقي که داراي بارندگي متوسطي بوده و توزيع بارندگي نيز در طول فصل مناسب است براي کاشت موفقيت آميز فندق خيلي مناسب هستند.آبياري منظم باغهاي احداث شده فندق سبب مي شود :
ميزان گيرايي نهال هاي کاشته شده افزايش يابد و سيستم ريشه بندي آنها تقويت شود.
رشد گياه تسهيل و تسريع شود.
کيفيت و کميت محصول افزايش يابد.
دور آبياري بسته به شرايط آب و هوايي و خاک از ? تا ? روز بوده و در طي دوره رشد به ????? متر مکعب اسيد آبسيسيک نياز دارد.
هرس کردن درخت فندق چگونه انجام مي شود؟
از آنجايي که نهال فندق غالباً ارتفاع کمي دارد، شما مي توانيد تصميم بگيريد که فرم باغ شما را درختچه هاي فندق زيبا مي‌کند يا درخت فندق به آن بيشتر مي‌آيد. اگر مي‌خواهيد بعد از کاشت نهال فندق ترکيب درختچه اي داشته باشد به هرس آن‌چناني احتياجي ندارد. تنها کافي است در ابتداي فصل بهار پاجوش‌هاي بيرون آمده از ريشه را جدا کنيد. جدا کردن پاجوش‌ها به تقويت ريشه کمک خواهد کرد.
در صورتي که مي‌خواهيد نهال شما به درخت شبيه باشد، بايد شاخه هاي پايين و آويزان را هرس کنيد. زماني که درخت شما فرم دلخواه را گرفت و به نحوي براي هرس کردن آماده شد. چند شاخه قطور و قوي را به‌عنوان تنه اصلي درخت انتخاب کنيد. پس‌ازآن پاجوش‌ها و شاخه‌هاي پايين نزديک به خاک را هرس کنيد.
هرس کردن بايد در فصل زمستان در اواخر يا در اوايل بهار صورتي گيرد. فرآيند هرس کردن را چند سال ادامه دهيد که شاخه‌هاي رهبر درخت شکل کلي آن را حفظ کنند.
نکات مهم براي کاشت درخت فندق
درخت فندق را در خاکي بکاريد که در آن مواد مغذي و معدني به ميزان کافي وجود داشته باشد تا ريشه بتواند رشد عالي داشته باشد و محصولات باکيفيت بهتري توليد شوند.
با توجه به اين که باروري درخت فندق به واسطه گرده افشاني صورت مي‌گيرد، سعي کنيد درختان را به صورت خطي و گروهي بکاريد تا زمان گرده افشاني، ميزان بيشتري گرده فندق به دام بي‌افتد.
بعد از کاشت درخت فندق آبياري را به ميزان کافي انجام دهيد و اجازه ندهيد ريشه درخت براي مدت طولاني خشک بماند.
درخت فندق جزو درختاني است که مي‌تواند در اکثر خاک‌ها به رشد خود ادامه دهد اما براي توليد ميوه‌هايي بهتر و بيشتر نياز به خاک سبکي دارد که قدرت جذب آب در آن بالا باشد.
اگر در اطراف درختان فندق‌تان پاجوش هاي زيادي وجود دارد، سعي کنيد در زمان‌هاي مناسب آنها را از ريشه جدا نماييد. در واقع جدا کردن پاجوش کمک مي‌کند ريشه بهتر تقويت شود و رشد آن نيز کاهش نيابد.
هرس درختان فندق را فراموش نکنيد و هر سال در اوايل فصل بهار، شاخه‌هاي اضافه و آسيب‌ديده را از درخت جدا نماييد تا انرژي و تغذيه موجود صرف آنها نشود.
يکي از مهم ترين اقداماتي که به شما کمک مي‌کند محصولات بيشتري برداشت نماييد، کوددهي صحيح است. در واقع باغداراني که از کودهاي کامل جهت تغذيه رساني درخت فندق بهره مي‌گيرند، مي‌توانند محصولات باکيفيت‌تري برداشت نمايند. بنابراين شما هم سعي کنيد در زمان‌هاي لازم با استفاده از کودهاي مناسب کار تغذيه‌دهي را انجام دهيد.
قبل از اين که سراغ کودهاي مختلف براي تغذيه رساني درخت فندق برويد، بهتر است آزمون برگ يا خاک را انجام دهيد و سپس با توجه به پاسخ آن کار کوددهي را به شکل بهتري انجام دهيد.
کوددهي درخت فندق بايد باتوجه به نيازهاي خاک و درخت انجام شود. فراموش نکنيد اين کار اگر بيش از حد و به صورت غير اصولي صورت بگيرد، برگها يا ريشه درخت فندق دچار سوختگي مي‌شوند.
درخت فندق را در مکاني بکاريد که نور مستقيم خورشيد در روز حداقل حدود 4 الي 5 ساعت به آن جا بتابد. در غير اين صورت رشد درختان کاهش خواهد يافت و همچنين درختان شادابي نخواهيد داشت.